Nước ốc
Posted at 27/09/2015
188 Views
Cha tôi cũng ngồi im bên hiên nhà, dĩ nhiên ông say khướt, được thể ông lẩm bẩm điều gì đó, nào trời sinh con gái vô phúc,nào đáng đời lũ chúng mày ăn ở bạc nghĩa bạc tình.
Sau chiến tranh kết thúc, cha không làm chủ nhiệm hợp tác xã nữa. Ông chuyển sang nghề mo. Ở làng tôi mo cũng được coi là một nghề, lúc nào cũng coi là một cái nghề và nghề cao sang là đằng khác. Từ cưới xin, ma chay đến cúng vái lễ Tết người ta đều mời cha tôi tới hành lễ. Có khi suốt cả buổi ông cứ lầm rầm đọc hết bài này đến bài kia, khổ nhất là đám ma, có khi đọc lầm rầm xuyên tới sáng hôm sau luôn. Nghệ này, do ông nội truyền lại cho cha tôi, ông nội tôi có mỗi cha là con trai nên không học, không được. Thế nên, năm 12 tuổi bằng độ tuổi của con trai tôi bây giờ, tất tần tật những bài mo chay cưới xin, ma chay rồi lễ Tết cha tôi thuộc làu làu. Có khi chẳng nghĩ ông cứ thế tuôn ra, lúc say sưa mê man tôi còn thấy ông lầm rầm nữa là.
Đi mo chay như thế, lại được người ta cho rượu cho thịt, có lúc họ còn cho cả tiền. Cha tôi không lấy tiền, ông chỉ lấy rượu thịt. Rồi ông say triền miên.
Thằng cháu tôi lầm lì từ nhỏ, tính tình thì cục cằn, nóng nảy. Chẳng bao giờ nó im lặng như mẹ tôi hay mẹ nó cả. Hễ thấy cái gì, nó cho là chướng tai gai mắt thì nó nói liền chẳng bao giờ suy nghĩ, cả nể cái gì cả, mà nhất là cha tôi, ông nội nó. Hai người có bao giờ hợp tính nhau đâu. Thi thoảng, có vài trận cãi vã nảy lửa cũng là chuyện bình thường như cơm bữa.
Có một lần, ngày ấy cháu dâu tôi chưa về nhà, chẳng hiểu vì chuyện gì, cái chuồng gà chuồng bò gì chẳng biết mà hai người cãi nhau, rồi động chân động tay, với sức của ông già bảy mươi suốt ngày rượu chè thì làm sao mà ăn được cái đám trai tráng trẻ tuổi đôi mươi khỏe hùng hục như trâu chứ. Lần đấy, cha tôi tính ăn vạ. Vừa mới bước vào trong cửa, đã thấy ông bù lu bù loa cả lên, trông thấy tôi ông được nước lấn tới.
"Có chuyện gì thế bố?" Tôi vờ hỏi.
"Thằng cháu đích tôn của tao đòi chém chết tao đấy. Mày thấy thế nào?". Ông hằn học đáp lại.
"Chém bố á? Tôi vờ vịt đáp lại. Ai mà chém được bố chứ. Chẳng phải ngày xưa bố chạy đuổi chém lũ trai làng bên ầm ầm đấy thôi".
"Mày không phải bênh nó".
"Sinh con gái vô phúc, nhưng có con trai rồi cũng chẳng đâu vào với đâu bố nhỉ". Tôi giả bộ thở dài.
"Đúng là một lũ ăn hại, tới nước này thì tao đuổi hết, tao tống cổ hết ra ngoài đường ngoài chợ mà hành khất".
Bố tôi giận thật, mắt ông ánh lên những tia giận dữ hằn học. Thằng cháu tôi nghe lời mẹ nó đi sang nhà hàng xóm chơi tạm, đợi lúc ông ngủ thì về.
"Một lũ ăn hại mà, đến nước này thì tao đuổi đi hết".
"Nhà còn ai đâu mà bố đòi đuổi hết, đuổi hết rồi thì bố ở với ai. Đuổi mẹ con, chị hai, chị ba, chị tư, rồi cả con nữa".
"Tao đếch cần ai hết".
Tôi im lặng một hồi lâu, mặc cho ông chửi rửa. Lúc tôi quay sang hỏi: "Bố có cần nước không?", thì ông đã ngủ rồi. Đầu ông tựa vào bồ thóc cũ rách, ngủ ngáy ngon lành.
Tôi khẽ cười.
3.
Năm 2008, thằng cháu tôi lấy vợ ở xóm bên.Thế là nhà có thêm một người, thành 4 người. Xem ra cũng còn phúc, còn phận đấy chứ. Thằng cháu lầm lì, nóng tính, cái thằng mà mấy năm trước đòi chém ông nó giờ lại lấy được vợ. Cháu dâu tôi, xem ra cũng khá đấy chứ, được cái mau mồm mau miệng, tháo vát, chăm chỉ. Đàn bà thời này mà cứ câm như hến rồi cũng vứt xó, đàn bà thời này phải nhanh mồm, nhanh miệng mới sống được, khác xa so với thời của chúng tôi, thời đấy hễ đứa con gái nào nhanh mồm nhanh miệng là người ta kỳ thị, nhìn với ánh mắt chẳng mấy thiện cảm. Nhưng thời nay khác rồi, người ta coi trọng điều đó. Vấn đề của thời đại nên cũng chẳng bàn nhiều.
Cháu dâu tôi, học xong cấp III dưới huyện, cũng chưa tính đi học đâu thì được người ta cho đi học cảm tình Đảng trên tỉnh, bồi dưỡng rồi trở thành Đảng viên. Đảng viên trẻ tuổi thì xem ra oách rồi. Sau thành Đảng viên thì nó cũng được giữ một chân bên đoàn Thanh niên xã, chuyên phụ trách các công tác đoàn đội gì gì đó. Mọi công việc trong nhà, từ nhỏ tới lớn đều do nó quán xuyến hết. Nhiều khi, con trai tôi nói với tôi: "Chị dâu thực sự là mẫu người phụ nữ của gia đình hiện đại đấy mẹ ạ". Tôi chỉ cười, bởi cũng chẳng biết cái con trai tôi gọi "mẫu người phụ nữ hiện đại" là gì, nhưng cứ nhìn vào việc nhà cửa, con cái thì thấy đâu vào đấy là ổn rồi. Người phụ nữ hiện đại chắc chỉ cần thế thôi. "Lũ chúng mày học tập lấy chị dâu mày ấy".
Hơn một năm sau ngày cháu dâu tôi về nhà. Nó sinh được thằng cháu trai kháu khỉnh, thế là cha tôi có chắt trai. Tôi chắc là ông thích.
Thi thảng sang bên nhà chơi, thường thấy ông ngồi lúi húi ở góc sân, đang đục đẽo thứ gì đó. Thì ra ông đang làm cho thằng chắt ông cái xe bằng gỗ, loại xe bằng gỗ mô phỏng lại mẫu xe công nông ngày xưa. Cha tôi khéo tay mà, mọi thứ rổ rá trong nhà đều do ông đan lát đấy chứ. Không chỉ có công nông đâu, súng ống đạn dược đều được ông làm ra, chỉ với mục đích duy nhất là mua vui cho thằng chắt ông thôi. Lúc nào làm xong, ông lại gọi thằng chắt ông( lúc nó 3 tuổi), khoe với nó, hướng dẫn nó cách sử dụng, điều khiển này nọ.
Tôi mua cho thằng cháu quả bóng nhựa viền xanh trắng ngoài chợ, rồi hai người một già một trẻ cứ líu tíu ở khoảng sân hết cả những buổi chiều mùa hè. "Cứ như thằng bố nó thì tao cũng đuổi nốt".
Đương nhiên cha tôi không thể nào bỏ rượu, thứ ông nói đã dính chặt thành một phần cuộc đời. Rượu giống như cuộc đời. Bỏ rồi thì đời cũng vứt nốt đi mà thôi. Ly rượu vần xoay như cuộc đời. Đó là triết lý của cha tôi, về cuộc đời của ông.
Vào năm 2012, lúc con trai tôi vào đại học năm nhất. Mùa hè năm đó, cha tôi được mấy cậu nghiên cứu sinh ở trường khoa học xã hội và nhân văn mời xuống để chia sẻ về văn hóa dân tộc Mường. Tôi nghe nói, họ cần thu thập các tài liệu về ngôn ngữ, nét văn hóa truyền thống sinh hoạt gì gì đó, mà công việc ở các trường đại học yêu cầu. Lần đấy cha tôi đi Hà Nội một tuần, đó là lần thứ hai cha tôi xuống Hà Nội kể từ năm 1987. Lúc về, cứ mỗi lúc rảnh rỗi hay có mặt chúng tôi, mấy đứa cháu chắt thì cha lại hào hứng kể chuyện, kể bất cứ khi nào, kể nhiều hơn vào những lúc say. Nào là chuyện những ngôi nhà cao chọc trời mọc lên, nào là chuyện những con đường lớn mới mở thông thoáng không nhỏ hẹp xấu xí như ngày xưa, nào là thành phố văn minh này nọ...Cha tôi kể miên man, chắc sáng mai cũng chưa hết.
4.
Tới đây, với tôi những thứ kể về cha là quá dài dòng lê thê rồi. Tôi chẳng viết hồi ký, cha tôi cũng chẳng thể viết hồi ký. Chẳng có gì để viết, chẳng thể in thành sách, rồi phát cho con cháu và bắt chúng đọc này đọc nọ. Chúng sẽ mau chán, chúng còn bận đi chơi, bận chát chít với cái màn hình xanh lè đầy cám dỗ.
Có thể coi thứ xót lại riêng tôi là những mảnh ký ức vụn vỡ, những câu chuyện về cha, những chuyện mà tôi nói, sẽ kể lại cho lũ con cháu chúng tôi nghe. Mong chúng sẽ lắng nghe một chút.
Nói dài dòng thế thôi, tôi sẽ kết thúc câu chuyện của cuộc đời cha tôi bằng một chuyện hy hữu, lãng xẹt như thế này.
Có một ngày sau Tết, khi ấy tôi đang ở ngoài đồng, thằng cháu tôi hớt ha hớt hải chạy tới: "Ông...ông....rách trán". Nói bảo. Tôi bình tĩnh đi về...
Sau chiến tranh kết thúc, cha không làm chủ nhiệm hợp tác xã nữa. Ông chuyển sang nghề mo. Ở làng tôi mo cũng được coi là một nghề, lúc nào cũng coi là một cái nghề và nghề cao sang là đằng khác. Từ cưới xin, ma chay đến cúng vái lễ Tết người ta đều mời cha tôi tới hành lễ. Có khi suốt cả buổi ông cứ lầm rầm đọc hết bài này đến bài kia, khổ nhất là đám ma, có khi đọc lầm rầm xuyên tới sáng hôm sau luôn. Nghệ này, do ông nội truyền lại cho cha tôi, ông nội tôi có mỗi cha là con trai nên không học, không được. Thế nên, năm 12 tuổi bằng độ tuổi của con trai tôi bây giờ, tất tần tật những bài mo chay cưới xin, ma chay rồi lễ Tết cha tôi thuộc làu làu. Có khi chẳng nghĩ ông cứ thế tuôn ra, lúc say sưa mê man tôi còn thấy ông lầm rầm nữa là.
Đi mo chay như thế, lại được người ta cho rượu cho thịt, có lúc họ còn cho cả tiền. Cha tôi không lấy tiền, ông chỉ lấy rượu thịt. Rồi ông say triền miên.
Thằng cháu tôi lầm lì từ nhỏ, tính tình thì cục cằn, nóng nảy. Chẳng bao giờ nó im lặng như mẹ tôi hay mẹ nó cả. Hễ thấy cái gì, nó cho là chướng tai gai mắt thì nó nói liền chẳng bao giờ suy nghĩ, cả nể cái gì cả, mà nhất là cha tôi, ông nội nó. Hai người có bao giờ hợp tính nhau đâu. Thi thoảng, có vài trận cãi vã nảy lửa cũng là chuyện bình thường như cơm bữa.
Có một lần, ngày ấy cháu dâu tôi chưa về nhà, chẳng hiểu vì chuyện gì, cái chuồng gà chuồng bò gì chẳng biết mà hai người cãi nhau, rồi động chân động tay, với sức của ông già bảy mươi suốt ngày rượu chè thì làm sao mà ăn được cái đám trai tráng trẻ tuổi đôi mươi khỏe hùng hục như trâu chứ. Lần đấy, cha tôi tính ăn vạ. Vừa mới bước vào trong cửa, đã thấy ông bù lu bù loa cả lên, trông thấy tôi ông được nước lấn tới.
"Có chuyện gì thế bố?" Tôi vờ hỏi.
"Thằng cháu đích tôn của tao đòi chém chết tao đấy. Mày thấy thế nào?". Ông hằn học đáp lại.
"Chém bố á? Tôi vờ vịt đáp lại. Ai mà chém được bố chứ. Chẳng phải ngày xưa bố chạy đuổi chém lũ trai làng bên ầm ầm đấy thôi".
"Mày không phải bênh nó".
"Sinh con gái vô phúc, nhưng có con trai rồi cũng chẳng đâu vào với đâu bố nhỉ". Tôi giả bộ thở dài.
"Đúng là một lũ ăn hại, tới nước này thì tao đuổi hết, tao tống cổ hết ra ngoài đường ngoài chợ mà hành khất".
Bố tôi giận thật, mắt ông ánh lên những tia giận dữ hằn học. Thằng cháu tôi nghe lời mẹ nó đi sang nhà hàng xóm chơi tạm, đợi lúc ông ngủ thì về.
"Một lũ ăn hại mà, đến nước này thì tao đuổi đi hết".
"Nhà còn ai đâu mà bố đòi đuổi hết, đuổi hết rồi thì bố ở với ai. Đuổi mẹ con, chị hai, chị ba, chị tư, rồi cả con nữa".
"Tao đếch cần ai hết".
Tôi im lặng một hồi lâu, mặc cho ông chửi rửa. Lúc tôi quay sang hỏi: "Bố có cần nước không?", thì ông đã ngủ rồi. Đầu ông tựa vào bồ thóc cũ rách, ngủ ngáy ngon lành.
Tôi khẽ cười.
3.
Năm 2008, thằng cháu tôi lấy vợ ở xóm bên.Thế là nhà có thêm một người, thành 4 người. Xem ra cũng còn phúc, còn phận đấy chứ. Thằng cháu lầm lì, nóng tính, cái thằng mà mấy năm trước đòi chém ông nó giờ lại lấy được vợ. Cháu dâu tôi, xem ra cũng khá đấy chứ, được cái mau mồm mau miệng, tháo vát, chăm chỉ. Đàn bà thời này mà cứ câm như hến rồi cũng vứt xó, đàn bà thời này phải nhanh mồm, nhanh miệng mới sống được, khác xa so với thời của chúng tôi, thời đấy hễ đứa con gái nào nhanh mồm nhanh miệng là người ta kỳ thị, nhìn với ánh mắt chẳng mấy thiện cảm. Nhưng thời nay khác rồi, người ta coi trọng điều đó. Vấn đề của thời đại nên cũng chẳng bàn nhiều.
Cháu dâu tôi, học xong cấp III dưới huyện, cũng chưa tính đi học đâu thì được người ta cho đi học cảm tình Đảng trên tỉnh, bồi dưỡng rồi trở thành Đảng viên. Đảng viên trẻ tuổi thì xem ra oách rồi. Sau thành Đảng viên thì nó cũng được giữ một chân bên đoàn Thanh niên xã, chuyên phụ trách các công tác đoàn đội gì gì đó. Mọi công việc trong nhà, từ nhỏ tới lớn đều do nó quán xuyến hết. Nhiều khi, con trai tôi nói với tôi: "Chị dâu thực sự là mẫu người phụ nữ của gia đình hiện đại đấy mẹ ạ". Tôi chỉ cười, bởi cũng chẳng biết cái con trai tôi gọi "mẫu người phụ nữ hiện đại" là gì, nhưng cứ nhìn vào việc nhà cửa, con cái thì thấy đâu vào đấy là ổn rồi. Người phụ nữ hiện đại chắc chỉ cần thế thôi. "Lũ chúng mày học tập lấy chị dâu mày ấy".
Hơn một năm sau ngày cháu dâu tôi về nhà. Nó sinh được thằng cháu trai kháu khỉnh, thế là cha tôi có chắt trai. Tôi chắc là ông thích.
Thi thảng sang bên nhà chơi, thường thấy ông ngồi lúi húi ở góc sân, đang đục đẽo thứ gì đó. Thì ra ông đang làm cho thằng chắt ông cái xe bằng gỗ, loại xe bằng gỗ mô phỏng lại mẫu xe công nông ngày xưa. Cha tôi khéo tay mà, mọi thứ rổ rá trong nhà đều do ông đan lát đấy chứ. Không chỉ có công nông đâu, súng ống đạn dược đều được ông làm ra, chỉ với mục đích duy nhất là mua vui cho thằng chắt ông thôi. Lúc nào làm xong, ông lại gọi thằng chắt ông( lúc nó 3 tuổi), khoe với nó, hướng dẫn nó cách sử dụng, điều khiển này nọ.
Tôi mua cho thằng cháu quả bóng nhựa viền xanh trắng ngoài chợ, rồi hai người một già một trẻ cứ líu tíu ở khoảng sân hết cả những buổi chiều mùa hè. "Cứ như thằng bố nó thì tao cũng đuổi nốt".
Đương nhiên cha tôi không thể nào bỏ rượu, thứ ông nói đã dính chặt thành một phần cuộc đời. Rượu giống như cuộc đời. Bỏ rồi thì đời cũng vứt nốt đi mà thôi. Ly rượu vần xoay như cuộc đời. Đó là triết lý của cha tôi, về cuộc đời của ông.
Vào năm 2012, lúc con trai tôi vào đại học năm nhất. Mùa hè năm đó, cha tôi được mấy cậu nghiên cứu sinh ở trường khoa học xã hội và nhân văn mời xuống để chia sẻ về văn hóa dân tộc Mường. Tôi nghe nói, họ cần thu thập các tài liệu về ngôn ngữ, nét văn hóa truyền thống sinh hoạt gì gì đó, mà công việc ở các trường đại học yêu cầu. Lần đấy cha tôi đi Hà Nội một tuần, đó là lần thứ hai cha tôi xuống Hà Nội kể từ năm 1987. Lúc về, cứ mỗi lúc rảnh rỗi hay có mặt chúng tôi, mấy đứa cháu chắt thì cha lại hào hứng kể chuyện, kể bất cứ khi nào, kể nhiều hơn vào những lúc say. Nào là chuyện những ngôi nhà cao chọc trời mọc lên, nào là chuyện những con đường lớn mới mở thông thoáng không nhỏ hẹp xấu xí như ngày xưa, nào là thành phố văn minh này nọ...Cha tôi kể miên man, chắc sáng mai cũng chưa hết.
4.
Tới đây, với tôi những thứ kể về cha là quá dài dòng lê thê rồi. Tôi chẳng viết hồi ký, cha tôi cũng chẳng thể viết hồi ký. Chẳng có gì để viết, chẳng thể in thành sách, rồi phát cho con cháu và bắt chúng đọc này đọc nọ. Chúng sẽ mau chán, chúng còn bận đi chơi, bận chát chít với cái màn hình xanh lè đầy cám dỗ.
Có thể coi thứ xót lại riêng tôi là những mảnh ký ức vụn vỡ, những câu chuyện về cha, những chuyện mà tôi nói, sẽ kể lại cho lũ con cháu chúng tôi nghe. Mong chúng sẽ lắng nghe một chút.
Nói dài dòng thế thôi, tôi sẽ kết thúc câu chuyện của cuộc đời cha tôi bằng một chuyện hy hữu, lãng xẹt như thế này.
Có một ngày sau Tết, khi ấy tôi đang ở ngoài đồng, thằng cháu tôi hớt ha hớt hải chạy tới: "Ông...ông....rách trán". Nói bảo. Tôi bình tĩnh đi về...